اطلاعات : در حال حاضر روش‌های درمانی معدودی برای مقابله با پاندمی‌کووید-۱۹ وجود دارد و هنوز واکسنی برایش ساخته نشده است. همه کشورها در تلاش هستند تا راه‌هایی برای جلوگیری از شدت سرایت و عفونت زایی ویروس جدید کرونا پیدا کنند.
یکی از راهکارهایی که به ذهن پژوهشگران متخصص رسید این بوده که آنتی بادی‌های شناور در پلاسمای خون بیمارانی که از این بیماری بهبودی یافته اند را بردارند و سپس به خون افرادی که به این عفونت ویروسی نوظهور مبتلا هستند تزریق کنند. پلاسما مایع زردرنگ خون است که سلول‌های خونی را معلق نگه می‌دارد و ۵۵ درصد از حجم کلی خون را تشکیل می‌دهد. پلاسما الکترولیت‌های خون (سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم…) را در تعادل نگه می‌دارد و از بدن در برابر عفونت‌ها و دیگر اختلالات خونی محافظت می‌کند.
این تکنیک نخستین بار در سال ۱۸۹۲ برای مقابله با دیفتری مورد آزمایش قرار گرفت و ثابت شد که روند بهبودی از اِبولا و سارس را تسریع می‌کند. این دو بیماری نیز ناشی از همان خانواده ای از ویروس‌ها هستند که کروناویروس جدید را شامل می‌شود. حتی پیش از شیوع ابولا و سارس نیز پزشکان برای درمان سرخک، اوریون، فلج اطفال و حتی پاندمی‌فاجعه بار آنفلوانزای اسپانیایی در یک قرن پیش، پلاسمای دوران نقاهت را برای درمان بیماران یا افرادی که نسبت به ویروس‌ها
آسیب‌پذیر بودند استخراج و تزریق می‌کردند.
بر این اساس، مشاهداتی برای استفاده از پلاسمای خون افرادی که در دوران نقاهت از بیماری کووید-۱۹ بودند انجام شد. اما پس از انجام کارآزمایی‌های بالینی، پژوهشگران به این نتیجه رسیدند پلاسمایی که از خون افراد بهبود یافته از کووید-۱۹
گرفته می‌شود تا به مبتلایان به این بیماری تزریق شود و در بهبود آنها مؤثر باشد نقشی در کاهش ابتلای شدید به آن ندارد و نمی‌تواند مانع از مرگ آنها شود.
این یافته، نتیجه نخستین کارآزمایی‌های بالینی است که به منظور تهیه گزارش از اثرات پلاسمای دوران نقاهت بر بیماری کووید-۱۹ انجام شده بود. استفاده اورژانسی از پلاسمای خون افرادی که در دوران نقاهت به سر می‌برند در کشورهایی مانند هند و ایالات متحده به تصویب رسیده است.
پژوهشگران پس از انجام مطالعه ای سراسری در ده‌ها بیمارستان دولتی و خصوصی در هند به این نتیجه رسیده اند این پلاسما نمی‌تواند به عنوان یک راه درمانی مؤثر برای کاهش مرگ و میر یا جلوگیری از پیشروی کووید-۱۹ از درجه ملایم به درجه شدید بیماری به کار برده شود. آنها باید مطالعات بیشتری انجام دهند تا اطمینان حاصل کنند استفاده از پلاسمایی که دارای میزان زیادی آنتی بادی خنثی کننده ویروس است می‌تواند تأثیر بیشتری در بهبودی بیماران داشته باشد.
میزان آنتی بادی اهمیت دارد
مطالعه روی پلاسما از آوریل تا جولای ۲۰۲۰ با
سرمایه‌گذاری شورای پژوهش‌های پزشکی هند انجام شد. ۴۶۴ بیمار بالغ که به طور متوسط ۵۲ ساله بودند به صورت تصادفی به دو گروه تقسیم شده و مورد آزمایش قرار گرفتند. گروه نخست متشکل از ۲۲۹ بیمار بود که تحت بهترین مراقبت‌های پزشکی قرار گرفتند بدون این که پلاسما دریافت کنند. گروه دوم را
۲۳۵ بیمار دیگر تشکیل می‌دادند که ابتدا دو بار پلاسمای دوران نقاهت به خون آنها تزریق شد و سپس در استانداردترین شرایط تحت مراقبت پزشکی قرار گرفتند.
پس از گذشت ۲۸ روز، ۴۴ بیمار (۱۹ درصد) از گروهی که پلاسما دریافت کرده بودند و ۴۱ نفر (۱۸ درصد) از گروهی که فقط تحت مراقبت بودند یا وارد مرحله پیشرفته بیماری شدند یا جان باختند. زمانی که پژوهشگران مقایسه دقیق تری را با دریافت کنندگان مقدار قابل توجهی آنتی بادی انجام دادند نیز نتیجه یکسان بود.
با این حال، پژوهشگران دریافتند که تزریق پلاسمای دوران نقاهت در کاهش کوتاهی نفس و احساس خستگی نقش دارد و ویروس را در آلوده کردن سلول‌ها ناکارآمد می‌کند. این نشانه نبرد پیروزمندانه آنتی بادی در مقابل ویروس و خنثی شدن ویروس پس از ۷ روز بود.
کارآزمایی بالینی انجام شده در هند در مقیاس جهانی حائز اهمیت شمرده می‌شود، گرچه «سرویس سلامت همگانی انگلیس» (NHS)با نحوه کار پژوهشگران هندی محتاطانه برخورد کرد. این ارگان که مشتمل بر چهار سیستم تأمین اجتماعی در این کشور است نیز در حال انجام کارآزمایی‌های بالینی گسترده و تصادفی روی پلاسمای خون برای کمک به خفیف کردن بحران کووید-۱۹ است. به عقیده پژوهشگران NHSمقدار آنتی بادی موجود در پلاسمایی که به بیماران هندی تزریق شد ۶ تا ۱۰ بار کمتر از مقدار آنتی بادی موجود در پلاسمایی بود که مبتلایان انگلیسی به دنبال کارآزمایی بالینی دریافت کردند.
این پژوهشگران به شواهدی رسیده اند که نشان می‌دهند اگر پلاسمای تزریق شده دارای مقدار زیاد آنتی بادی باشد، بیماران به بهبودی نزدیک تر می‌شوند و وضعیت آنها بهتر خواهد شد.
پزشکان هنوز یک راهنمای روشن برای انتخاب بهبود یافتگانی که بهترین کاندیدها در دارا بودن میزان بالای
آنتی‌بادی هستند در اختیار ندارند.
اما یافته‌های حاصل از مطالعات انجام شده در «دانشگاه جانز‌هاپکینز» حاکی از این هستند که میزان آنتی بادی موجود در پلاسمای نجات یافتگان از کووید-۱۹ در افراد مختلف متفاوت است و به سه عامل جنسیت، سن و شدت بیماری بستگی دارد. این ویژگی‌ها نه فقط به پیش بینی مقدار آنتی بادی کمک می‌کنند، بلکه در کیفیت آنتی بادی نیز نقشی تعیین کننده دارند. برای مثال، افراد مذکر مسن تری که پس از بستری شدن در بیمارستان، از ابتلا به کووید-۱۹ رهایی یافته اند گزینه‌های بسیار خوبی برای اهدای پلاسما به بیماران به شمار می‌آیند.
در این مطالعه، خون ۱۲۶ فرد بهبود یافته از کووید-۱۹ مورد آزمایش قرار گرفت. میزان آنتی بادی خون آنها بسیار با یکدیگر متفاوت بود؛ ضمن این که توانایی آنتی بادی‌های آنها در بی اثر کردن ویروس SARS-CoV-2 یا عامل کووید-۱۹، نیز یکسان نبود. واکنش آنتی بادی‌ها در مغلوب کردن ویروس در مورد سه دسته از افراد شدت بیشتری داشت: افرادی که به دلیل وخیم بودن بیماری بستری شدند، بیماران مسن تر و بیماران مذکر. برای مثال، واکنش آنتی بادی بعضی از بیماران به قدری ضعیف بود که به طور قطع تأثیری در بهبودی بیماران
دریافت‌کننده پلاسما نداشت.
پژوهشگران با انجام چند آزمایش، نمونه‌های پلاسمای ۱۲۶ بیمار نجات یافته از کووید-۱۹ را مورد بررسی قرار دادند. یکی از این آزمایش‌ها شامل سنجش توانایی پلاسما در بی اثر کردن سرایت عفونت از یک سلول به سلول دیگر بود.
سن بالا و جنسیت مذکر که طبق مطالعات پیشین در چین و اروپا با نوع شدیدتر بیماری کووید-۱۹ ارتباط مستقیم دارند، واکنش شدیدتر آنتی بادی را نیز موجب می‌شوند. پژوهشگران دانشگاه جانز‌هاپکینز همچنین از کیت‌های آزمایش تجاری استفاده کرده و به این نتیجه رسیدند که بیماران بهبود یافته از کووید-۱۹ که واکنش آنتی بادی آنها در خنثی کردن ویروسکرونا زیاد است در دارا بودن مقادیر زیاد آنتی بادی‌های ضد پروتئین میخی که سطح ویروس کرونا را فرا گرفته بسیار محتمل هستند. بدین ترتیب، این کیت که نسبتاً ارزان قیمت است می‌تواند ابزار خوبی برای شناسایی مناسب‌ترین اهدا‌کنندگان پلاسما باشد.
پلاسمای خون در بهبودیافتگان کوویدـ۱۹
